Đông trùng hạ thảo là một trong những dược liệu quý, có nhiều công dụng đối với sức khỏe con người như bồi bổ cơ thể, nâng cao thể lực, phòng chống ung thư, hạ đường huyết, tim mạch, huyết áp… …Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đông trùng hạ thảo là gì, phân loại và công dụng ra sao nên được nhiều người “săn lùng” với nhiều mức giá khác nhau. Xin vui lòng đọc dưới đây để biết thêm chi tiết.
Đông trùng hạ thảo là gì? Nguồn gốc
Đông trùng hạ thảo là một loại nấm mọc trên giun.Cây thuốc này được cho là có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm. Nó được đặt tên là “Cordyceps sinensis” bởi vì vào mùa đông, một số ấu trùng của chi Cordyceps bị nhiễm nấm ký sinh Cordyceps sinensis.
Sau đó, nấm hút chất dinh dưỡng từ ấu trùng và phát triển ở dạng sợi. Sau một thời gian – thường là mùa hè – sợi nấm phát triển mạnh bằng cách sử dụng các chất dinh dưỡng trong cơ thể con sâu và loại nấm thoát ra khỏi xác con sâu và trồi lên mặt đất, nơi nó phát triển thành Đông trùng hạ thảo.
Đông trùng hạ thảo từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thực phẩm chức năng chiết xuất từ Đông trùng hạ thảo. Có hơn 400 loài Đông trùng hạ thảo, hầu hết có nguồn gốc từ Bhutan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nepal, Thái Lan và Việt Nam.
Tên khoa học của loài dược liệu nổi tiếng nhất là Cordyceps sinensis, họ: Ophiocordycipitaceae. Nấm có thân dài bằng ngón tay thường có màu nâu hoặc rám nắng.
Nguồn gốc đông trùng hạ thảo
Vào mùa đông, bướm đẻ trứng nở thành ấu trùng vùi mình trong đất tơi xốp và bắt đầu tìm nơi ngủ đông. Khi ấu trùng nuốt bào tử nấm hoặc nhiễm nấm qua khí khổng, nấm sẽ sinh sôi mạnh mẽ và bắt đầu xâm nhập vào các mô tế bào, ăn chất dinh dưỡng trong ấu trùng và giết chết ấu trùng.
Khi mùa hè đến gần, nấm bắt đầu mọc ra từ thân sâu, phát triển thành hình nấm và phát tán bào tử nấm để chuẩn bị cho đợt săn ấu trùng của mùa đông tới.
Tên gọi Cordyceps có nghĩa là con sâu sống vào mùa đông, còn Summer Grass là loài thực vật mọc vào mùa hè, cho thấy sự biến đổi của loài nấm dược liệu này từ dạng động vật sang dạng thực vật.
Hình dáng bên ngoài của Đông trùng hạ thảo tươi giống như một con sâu, đuôi sâu là một nhánh nhỏ có lá. Phần “lá” được hình thành từ sợi nấm mọc bám vào đầu con bọ, dài từ 4 đến 11 cm và trông giống như ngón tay. Mặt khác, đầu của sâu non dài khoảng 3-5 cm, giống như con tằm.
Phân loại đông trùng hạ thảo
Để xác định rõ ràng Cordyceps sinensis và chọn loài Cordyceps có sẵn trên thị trường thích hợp, bạn cần xem xét cẩn thận xem có những loài Cordyceps sau hay không.
Phân loại theo nguồn gốc
- thiên nhiên: Đây là loại ĐTHT quý hiếm, có giá trị dinh dưỡng và sinh học cao nhất, chủ yếu được tìm thấy ở vùng núi cao trên 4000 mét so với mực nước biển, vùng có khí hậu trong lành như Thanh Hải (Tây Tạng) hay Tứ Xuyên (Trung Quốc). Thông thường loại thảo mộc này rất đắt đỏ do khan hiếm, chỉ xuất hiện một lần trong năm (mùa hè) và rất khó thu hoạch. Giá của loài Cordyceps sinensis hoang dã là khoảng 150.000-200.000 mỗi gram.
- Nhân tạo: Các nước như Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, Việt Nam đã nuôi thành công ĐTHT trên ấu trùng (sâu, nhộng) hoặc đậu xanh, gạo lứt (giá thể sinh khối) để làm giá thể. …Các giống phổ biến ở Việt Nam là Cordyceps militaris và Cordyceps Takaomontana.
Phân loại theo thành phần (hình thái)
- tất cả: Đây là sản phẩm tinh khiết nhất của nấm Đông trùng hạ thảo vì nó vẫn giữ nguyên hình dạng khi nấm còn ấu trùng. Như vậy người mua sẽ thấy 1 ấu trùng và 1 búp (nấm
- Dài, dựng đứng ở đầu sâu. Giá trị thường là cao nhất và cũng đắt nhất.
- dạng nước: Chúng được xử lý và thường được đóng gói trong dung dịch nước hoặc trong lọ để dễ bảo quản và sử dụng. Loại này chiết xuất dược chất từ quả thể Đông Trùng Hạ Thảo thành dạng cao lỏng với các thành phần tinh túy nhất. Tùy theo đơn vị nuôi sẽ cung cấp tỷ lệ dinh dưỡng trong nước cao hay thấp.
- Dạng viên nang: Giống này cũng được chế biến, với hoạt chất quan trọng được chiết xuất hoặc nghiền thành bột bởi nhà sản xuất. Sau đó đóng thành các viên nang theo tỷ lệ nhất định thuận tiện cho khách hàng sử dụng và bảo quản.
- Dạng bột: Thành phần dinh dưỡng của bột Đông trùng hạ thảo không thay đổi mà không cần chế biến. Thông thường, các nhà sản xuất xay bột thủ công hoặc máy móc. Người mua có thể dùng bột để pha trà, thêm vào các món ăn, hoặc trộn với mật ong và dùng trực tiếp. Loại bột này thường bị trộn lẫn với các loại bột khác nên bạn phải tìm đơn vị uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.
- Loại túi lọc: Các nhà sản xuất sẽ chế biến Đông Trùng Hạ Thảo thành dạng trà túi lọc. Dưỡng chất chỉ giải phóng độ ẩm khi pha với nước nóng, bã không dùng được. Với dạng này, người dùng thường không thể hấp thụ hết dưỡng chất do túi lọc tiết ra, và người dùng có thể rất kén chọn nếu không hợp mùi.
Phân loại theo phương pháp chế biến
Ngoài các cách trên, người mua còn có thể phân loại ĐTHT theo các cách chế biến phổ biến nhất sau: Rượu đông trùng hạ thảo (ngâm với nhân sâm, kỷ tử, lộc nhung, tam thất), trà đông trùng hạ thảo nguyên chất hoặc ngâm với cam thảo, mật ong, táo đỏ và Goji Berry…
sắp xếp theo trạng thái
- Dạng tươi: Đông Trùng Hạ Thảo nguyên con vừa được hái trong vòng 1 tháng gần như đảm bảo giữ được tối đa hàm lượng các chất dinh dưỡng quan trọng, phải bảo quản ở nhiệt độ -50 độ C mới sử dụng được.
- Sản phẩm khô: Đông trùng hạ thảo nguyên con rửa sạch, phơi khô, có thể sử dụng lâu dài. Hàm lượng dược chất không bằng dạng tươi.
Thành phần hóa học của dược liệu
Y học hiện đại cho rằng trong thành phần của Đông trùng hạ thảo có chứa nhiều loại dưỡng chất có lợi cho sức khỏe con người như:
- 17 loại axit amin khác nhau có thể giúp cơ thể chuyển hóa và tổng hợp protein.
- Vitamin A, C, B12, E, K, v.v.
- Các nguyên tố vi lượng Mn, Al, K, Na, Mg… tham gia vào quá trình hoạt hóa, chuyển hóa và xúc tác hoạt động của các coenzym.
- Thành phần D-mannitol giúp phòng và điều trị các bệnh như thiểu niệu, phù não, xuất tiết.
- Nhóm dưỡng chất HEAA, Adenosine, Cordycepic Acid…
- Hoạt chất sinh học hydroxyethyladenosine giúp kháng khuẩn, diệt virus,…
- Hàm lượng lipid cao tạo nguồn năng lượng dồi dào cho mọi hoạt động thể chất.
Y học cổ truyền cho rằng sản phẩm này có vị ngọt tính ấm, vào kinh phế thận, có công năng bổ can thận, dưỡng huyết, dưỡng ngũ tạng, khử đờm, bồi bổ cơ thể. …
Lợi ích của việc uống Cordyceps sinensis là gì?
Tác dụng của Đông trùng hạ thảo phải có những điểm sau:
- Nuôi dưỡng phổi và khí, giảm ho và hen suyễn
Theo y học cổ truyền Trung Quốc, Đông trùng hạ thảo có vị ngọt, tính ấm, đi vào kinh tạng và kinh thận. Nó có tác dụng bổ phổi, trừ đờm, bình suyễn, bổ can thận, cường thân, trị lao lực. Nghiên cứu khoa học hiện đại cũng chỉ ra rằng Đông trùng hạ thảo chứa các chất dinh dưỡng quan trọng. Giàu protein, vitamin và khoáng chất.
- Ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn tim và não
Đông trùng hạ thảo có tác dụng giãn mạch, tăng lưu lượng máu lên não và tim do kích thích cơ chế mở cơ trơn ở thành mạch của cơ thể. Đông trùng hạ thảo còn có chức năng điều hòa lipid máu, giảm cholesterol và lipoprotein, chống xơ vữa động mạch.
- Cải thiện hệ hô hấp để tập luyện hiệu quả hơn
Cordyceps sinensis có chức năng giảm hen suyễn, loại bỏ đờm và ngăn ngừa khí phế thũng. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng hỗn hợp có chứa đông trùng hạ thảo có ảnh hưởng đến thành tích thể thao ở thanh niên. Sau ba tuần, những người tham gia trải qua mức tiêu thụ oxy tối đa (VO2) tăng 11% so với nhóm giả dược.
- Có khả năng chống lão hóa
Các nhà nghiên cứu tin rằng các chất được tìm thấy trong đông trùng hạ thảo có khả năng chống lão hóa. Chất chống oxy hóa trong Đông Trùng Hạ Thảo là những phân tử chống lại sự hủy hoại của tế bào, giúp chống lão hóa và kéo dài tuổi thọ một cách đáng kể.
Các nhà nghiên cứu thử nghiệm trên chuột già thấy rằng đông trùng hạ thảo làm tăng chất chống oxy hóa và giúp cải thiện trí nhớ và ham muốn tình dục. Một thí nghiệm khác cũng cho thấy những con chuột được cho uống Đông trùng hạ thảo sống lâu hơn vài tháng so với những con chuột được cho dùng giả dược.
Về khả năng chống lão hóa của Cordyceps sinensis, nhiều thí nghiệm đã đưa ra kết luận nhưng vẫn cần nghiên cứu sâu hơn trên người.
- Tăng cường sinh lực nam giới
Trên thực nghiệm trên động vật, Cordyceps sinensis có tác dụng tăng trọng lượng vỏ thượng thận, đồng thời cũng có tác dụng tăng trọng lượng tinh hoàn và cơ quan sinh dục trên tương tự như kích thích tố nam.
Có thể thấy, Đông trùng hạ thảo thực sự là một loại đông dược có tác dụng trực tiếp hoặc gián tiếp cải thiện đời sống tình dục thông qua chức năng bồi bổ cơ thể. Điều này đã được biết đến trong y học cổ truyền từ rất sớm.
- Tăng hoạt động chống viêm để giúp giảm viêm
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi các tế bào của con người tiếp xúc với đông trùng hạ thảo, nó sẽ ức chế các protein làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể. Vì vậy, Đông trùng hạ thảo có khả năng giúp kháng viêm trong cơ thể. Quá nhiều viêm có thể dẫn đến các bệnh như bệnh tim và ung thư.
Với những tác dụng tiềm năng này, các nhà nghiên cứu tin rằng Đông trùng hạ thảo có thể được sử dụng như một loại thuốc hoặc chất bổ sung chống viêm hiệu quả.
- Giúp ức chế sự phát triển của khối u
Một số thí nghiệm trong ống nghiệm đã chỉ ra rằng Đông trùng hạ thảo có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, ruột kết, gan và da.
Các thí nghiệm trên chuột cũng cho thấy Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống khối u đối với ung thư hạch, u ác tính và ung thư phổi. Vì vậy, Đông trùng hạ thảo còn có khả năng làm chậm quá trình phát triển khối u. Trong những năm gần đây, vấn đề này đã thu hút sự quan tâm rộng rãi trên thế giới.
Đối tượng nên và không nên sử dụng
Đông trùng hạ thảo được nhiều người sử dụng bởi những công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Cụ thể hơn, về công dụng của Đông trùng hạ thảo giúp chăm sóc và bồi bổ nhất là từ già đến trẻ:
- Người bệnh:
Khi ốm, cơ thể chúng ta mất đi sức lực và sức đề kháng. Lúc này bổ sung Đông Trùng Hạ Thảo sẽ giúp bồi bổ, cơ thể nhanh hồi phục. Không chỉ vậy, người khỏe mạnh cũng có thể sử dụng để phòng ngừa bệnh tật.
- Người kém hấp thu, gầy còm, suy dinh dưỡng:
Có người ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng nhưng không hấp thụ được. Kết quả là cơ thể trở nên gầy gò và trông thiếu sức sống. Nếu sử dụng Đông trùng hạ thảo đúng cách, hệ tiêu hóa sẽ được cải thiện, giúp hấp thu tốt và tăng cân nhanh chóng.
- Người lớn tuổi:
Người chưa tốt nghiệp nên sử dụng Cordyceps sinensis để chống lại các bệnh tuổi già, tăng cường cơ bắp và giúp xương chắc khỏe. Đối tượng sử dụng Đông Trùng Hạ Thảo là làm chậm quá trình lão hóa, kích thích ăn ngủ.
Mặc dù đông trùng hạ thảo phù hợp với hầu hết mọi người, già trẻ lớn bé nhưng cũng có một số trường hợp không nên sử dụng. Cụ thể, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt, trẻ em dưới 5 tuổi… nếu muốn sử dụng tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ.tham khảo ý kiến
Cách Sử Dụng Đông Trùng Hạ Thảo Hiệu Quả
Đông trùng hạ thảo có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau như ăn trực tiếp, pha trà uống, ngâm rượu, pha mật ong,…. Sau đây là hướng dẫn sử dụng cụ thể nhất:
Đông trùng hạ thảo có thể ăn trực tiếp
Đây là phương pháp nhanh chóng và tiện lợi nhất, vì sản phẩm Đông trùng hạ thảo sấy khô đã được làm sạch và tiệt trùng kỹ lưỡng, có thể sử dụng trực tiếp mà không lo bất cứ vấn đề gì.
Lấy đông trùng hạ thảo khô một lượng thích hợp, ngâm vào nước nóng 60-70 độ C khoảng 3 phút trước khi ăn. Khi nhai sẽ thấy vị béo béo, thơm ngon rất dễ thưởng thức.
Để pha trà đông trùng hạ thảo
Đông Trùng Hạ Thảo khô có thể dùng để pha trà uống hàng ngày.
Cách làm rất đơn giản. Cho một ít Đông Trùng Hạ Thảo vào ấm trà, thêm một ít nước sôi để tráng. Sau đó thêm lượng nước vừa đủ và để khoảng 30 phút là có thể thưởng thức.
Trà đông trùng hạ thảo có màu vàng tươi, mùi thơm hắc, có thể uống vào buổi sáng hoặc sau bữa ăn.
Hiện nay để thuận tiện cho người dùng, nhiều đơn vị cung cấp Đông trùng hạ thảo đã pha chế trà từ Đông trùng hạ thảo. Vì vậy khi sử dụng chỉ cần trụng qua nước sôi, không cần pha chế, có thể sử dụng ở bất cứ đâu.
Sản phẩm đang được quan tâm nhất hiện nay là trà đông trùng hạ thảo Bách Tuệ An của Vietfarm. Bạch Tuệ An là Đông trùng hạ thảo bán tự nhiên cùng tâm sen, nấm linh chi, đường, hồng hoa,… mang lại những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe, chữa suy nhược thần kinh, giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, stress,…
Đông trùng hạ thảo nấu cháo
Cách dùng tốt nhất cho người mới ốm dậy là bồi bổ sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch, đẩy lùi bệnh tật, hỗ trợ điều trị và chăm sóc người bệnh.
Đông Trùng Hạ Thảo khô có thể nghiền nhỏ hoặc nguyên con khi nấu cháo. Cách làm rất đơn giản, nấu cháo như bình thường, khi gần chín cho Đông trùng hạ thảo vào nấu thêm 30 phút. Tắt bếp, nêm nếm gia vị vừa ăn, dùng nóng.
Đông trùng hạ thảo có thể làm rượu
Rượu đông trùng hạ thảo có tác dụng phòng chống ung thư, các bệnh liên quan đến thận, bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lý nam giới, sinh tinh, chữa xuất tinh sớm, liệt dương và các chứng bệnh khác. …
Bạn cũng có thể mua rượu đông trùng hạ thảo bán sẵn trên thị trường. Uống rượu trước bữa ăn trưa hoặc tối, không quá 20ml mỗi ngày.
Nếu không biết cách làm rượu tại nhà, không điều chỉnh được tỷ lệ, bạn có thể lựa chọn các sản phẩm rượu đông trùng hạ thảo bán sẵn trên thị trường. Tiêu biểu nhất, được người tiêu dùng và người nổi tiếng tin tưởng và đánh giá cao nhất là sản phẩm Rượu đông trùng hạ thảo của Vietfarm.
Đông trùng hạ thảo nuôi bán tự nhiên được kết hợp với rượu Mao Sơn chất lượng cao được chưng cất qua hệ thống tháp 7 tầng để chắt lọc ra những giọt rượu tinh túy nhất. Vì vậy, khi nam giới dùng rượu Nguyệt Nông ngâm Đông Trùng Hạ Thảo sẽ nhận được vô vàn tác dụng, uống vào không bị nóng trong, hại thận, đau đầu, chóng mặt.
Đông trùng hạ thảo được sử dụng trong súp và món hầm
Canh hầm đông trùng hạ thảo có tác dụng làm đẹp, dưỡng da, chống lão hóa, canh hầm đông trùng hạ thảo còn có tác dụng cải thiện chứng rối loạn kinh nguyệt của phụ nữ hay cải thiện chức năng sinh lý của nam giới.
Cách làm rất đơn giản, khi nấu canh cho một lượng vừa đủ Đông Trùng Hạ Thảo tươi vào nồi đun nhỏ lửa từ từ để hạn chế mất chất dinh dưỡng.
Đông Trùng Hạ Thảo Ngâm Mật Ong
Lấy 10-15g sản phẩm tươi hoặc 3-5g sản phẩm khô ngâm trong 0,75-1 lít mật ong nguyên chất trong 10-15 ngày trước khi dùng. Mỗi ngày uống 2/3 – 1 thìa hỗn hợp pha loãng với nước ấm vào buổi sáng trước bữa ăn hoặc buổi tối trước khi đi ngủ.
Cách uống đông trùng hạ thảo ngâm mật ong rất phù hợp để làm đẹp cho phái nữ. Ngoài ra, đối với những người bị hen suyễn, ho khan, ho có đờm và các bệnh về đường hô hấp khác dùng cũng sẽ có cải thiện tốt, đồng thời giúp thúc đẩy tiêu hóa, bảo vệ dạ dày.